حتما با شنیدن کلمه آب خاکستری این سوال به ذهنتان می آید که خب آب خاکستری چیست و یا راه های استفاده از آن کدام هستند . در ادامه این مطلب می توانید پاسخ سوالات خود را در یابید.
آب خاکستری چیست
آب خاکستری بیش از ۸۰ درصد فاضلاب تولیدی در منازل و ادارات را تشکیل می دهد و شامل فاضلاب تولیدی ناشی از شستشوی لباس، وان حمام، دوش حمام ، روشوئی و بخشی از هرزآب ظرفشویی آشپزخانه است.
استفاده دوباره از آب خاکستری
اگر بتوان فاضلاب تولیدی این بخش ها را توسط لوله کشی جداگانه ای در محل مناسبی در داخل ملک جمع آوری کرد و یک سیستم تصفیه ساده و مقدماتی برای این پساب جمع شده اجرا نمود، به سادگی این بخش از فاضلاب تصفیه شده می تواند بجای سرازیر شدن به شبکه فاضلابرو ، دوباره به مصارف خاصی در داخل همان مجموعه یا خارج آن برسد . این مصارف به صورت عمده شامل آبیاری فضای سبز مجموعه مثل باغچه، استفاده در فلاش تانک توالت ها، تغذیه منابع آب زیرزمینی و نظایر آنهاست .
به این ترتیب استفاده از آب خاکستری باعث می شود نیاز برداشت کمتری از منابع آب زیرزمینی و سطحی وجود داشته باشد که این کار علاوه بر حفظ منابع آب، به حفظ محیط زیست هم کمک می کند. همچنین استفاده از آب خاکستری باعث کاهش بار آلی فاضلاب و آلودگی مجاری مربوط به فاضلاب روها می شود و مقدار فاضلاب تولیدی را تا حد بسیار زیادی کاهش می دهد که منجر به کاهش مصرف انرژی هم خواهد شد. گرچه کم شدن مقدار بار هیدرولیکی فاضلاب ناشی از این اقدام خود به عنوان عاملی نامطلوب در تغییر پارامترهای اولیه طراحی خطوط، کلکتورها و تصفیه فاضلاب مطرح است اما به هر حال تفکیک فاضلاب در مبداء و بازچرخانی آن در محل از جمله راهکارهای موثر در کاهش نیاز آبی در دنیا محسوب می شود ولی در عین حال باید به نکات زیر هم توجه کرد .
۱. آب خاکستری آشامیدنی نیست.
۲. با آب خاکستری نباید آبپاشی کرد یا نباید روی قسمت های مختلف گیاه افشانه بشود، بلکه سیستم آبیاری باید زیرسطحی باشد.
۳. آب خاکستری را نباید ذخیره کرد، ماندن آب خاکستری در یک محل به صورت راکد خود باعث آلودگی می شود.
۴. آب خاکستری داغ نباید وارد باغچه یا زمین کشاورزی بشود و قبل از استفاده باید حرارت فاضلاب تصفیه شده از دست برود. برای بازچرخانی یا استفاده مجدد این آب لازم است در زمان اجرای تاسیسات داخلی هر ملک، فاضلاب خروجی بخش هایی که گفته شد از بقیه جدا بشوند و در واقع شبکه واحد به دو شبکه مجزا برای جمع آوری فاضلاب تبدیل شود.
شبکه اول فاضلاب بخش هایی که بار آلودگی زیادی دارند مثل توالت را جمع آوری و به شبکه فاضلاب شهری یا سپتیک تانک یا چاه جذبی هدایت می کند و شبکه دوم فاضلاب ظرفشوئی، روشوئی، حمام، ماشین های ظرفشوئی و لباسشوئی را جمع آوری کرده و به محل مناسبی مثلاً در زیرزمین یا طبقه همکف داخل یک تانک یا مخزن کوچک منتقل می کند. قبل از ورود به مخزن، مواد جامد داخل آب خاکستری با عبور از یک صافی جدا می شود که این صافی را هر چند وقت یکبار باید تمیز کرد. از این به بعد محل مصرف آب خاکستری تعیین کننده رفتار با آن خواهد بود:
حالت اول اگر مصرف فوری و سریع باشد و مثلاً در جائی مثل فلاش تانک قرار است استفاده صورت بگیرد، نیازی به هیچ تصفیه دیگری نیست و این آب خاکستری، توسط پمپاژ بلافاصله به نقطه مصرف منتقل می شود. این روش بیشتر در سرویس بهداشتی مجتمع های تجاری و ادارت برای مصرف فلاش تانک کاربرد دارد.
اما حالت دوم: اگر استفاده آب خاکستری کمی مدت دار می شود و یا آنکه قرار است برای فضای سبز استفاده بشود لازم است که یک تصفیه مقدماتی و کلی کم هزینه روی آن انجام بشود.
سومین حالت این است که اگر قرار است این آب بازفرآوری شده به صورت دائمی برای تامین آب بخش خاصی مورد استفاده قرارگیرد که رعایت پارامترهای فنی ویژه ای ضروری باشد، به صورت ترکیبی از تصفیه اولیه و ثانویه عمل می شود. تصفیه اولیه شامل یک یا چند تانک رسوب گیر است که با حذف مواد جامد و روغنی به روش های فیزیکی و شیمیایی، آب خاکستری پیش تصفیه می شود و چنانچه راندمان به حد مطلوب نرسد، در بخش تصفیه ثانویه روغن، چربی و ذرات جامد بیشتری حذف می شود.
کارآیی سیستم آب خاکستری، بستگی زیادی به بهره برداری و نگهداری از آن دارد و مصرف کننده باید مطمئن بشود که سیستمی که از آن نگهداری می کند، در تمام زمان ها کاملا صحیح کار می کند و در صورت بروز خطا و مشکل، باید در اسرع وقت مشکل حل بشود.
چرا استفاده و بازچرخانی آب خاکستری حائز اهمیت است ؟
در حال حاضر پیاده سازی این سیستم در کشور در دستور کار قرار نگرفته و اولین تجربه در این زمینه را با اجرای پکیج تصفیه آب خاکستری بخشی از مجموعه خوابگاهی دانشگاه اصفهان، شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان داشته است. در این تجربه برای بازچرخانی حدود ۲۰۰ مترمکعب در شبانه روز آب خاکستری، حدود ۳۵۰ میلیون تومان هزینه شد. اما با فرض اینکه چنین اقدامی بخواهد در سطح ملی عملیاتی شود موارد زیر جزو ضرورت هایی است که باید تعیین تکلیف شود:
۱- ساز و کار مناسب و لازم در نظام مهندسی ساختمان کشور برای جداسازی شبکه های آب خاکستری و فاضلاب در مبدا باید پیش بینی و در ساختمان های جدید عملیاتی شود ضمن اینکه برای ساختمان های قدیمی که پتانسیل استفاده از این پساب را دارند هم فکری بشود.
۲- کیفیت آب خاکستری بستگی زیادی به کاربری ملک مورد نظر دارد و لذا انتخاب نوع و فرآیند تصفیه فاضلاب صنعتی مورد نیاز برای همه یکسان نخواهد بود که این تنوع گاه مشکل ساز می شود.
۳- تکلیف مواد زائد جامدی که در آشغالگیری فرآیند تصفیه آب خاکستری از آن جدا می شود از نظر نحوه و محل دفع و مدیریت شیرابه ناشی از آن باید روشن شود.
۴- مشکلات زیست محیطی ناشی از محلی کردن تصفیه خانه های آب خاکستری شامل گسترش بو، ایجاد محل هایی برای تجمع حشرات موذی خصوصاً انواع سوسری ها، پشه، مگس و … باید راهکار منطقی فنی داشته باشد.
۵- فرآیند انتخاب شده برای تصفیه آب خاکستری علاوه بر اینکه باید ارزان و بدون وابستگی به نیروی انسانی ماهر و تمام وقت باشد، چون در محل سکونت افراد مورد بهره برداری قرار می گیرد باید بدون ایجاد مزاحمت هایی نظیر سر و صدا یا ناهنجاری هایی نظیر عدم همخوانی با مبلمان شهری یا چیدمان محل سکونت باشد.
۶- کاهش بخش سیال در فاضلاب تولیدی اماکن، مشکلاتی به علت رسوب گذاری در شبکه فاضلاب رو ایجاد خواهد کرد که ممکن است بر بهره برداری از شبکه و کلکتور فاضلاب تاثیر منفی بگذارد.
۷- کاهش بخش سیال در فاضلاب تولیدی اماکن، مشکلاتی به علت تغییر غلظت و کیفیت فاضلاب خام ایجاد کرده که بر فرآیند تصفیه تاثیرگذار خواهد بود
۸- از آنجا که نوع کاربرد پساب تصفیه شده در انتخاب فرآیند و امکانات تصفیه آن بسیار موثر است، در مواردی که پساب برای آبیاری فضای سبز مثمر نیاز به استفاده دارد، اطمینان از مناسب بودن کیفیت پساب خروجی برای اینکار با توجه به محدودیت های موجود در استانداردها ضروری است.
را ه حل های پیشنهادی و بالقوه:
۱- تفاهم نامه منعقده با سازمان نظام مهندسی در کشور و خصوصاً در استان اصفهان زمینه مناسبی برای پیاده سازی طرح های بازچرخانی آب خاکستری را در آینده نزدیک ایجاد کرده است.
۲- قانون جدید بهینه سازی مصرف آب شرب شهری و روستایی در پایان اسفندماه ۹۴ تصویب و ابلاغ شده که راه حل هایی برای بخشی از مشکلات مطرح شده را در خود دارد و به صورت مشخص این موضوع را در زمره تکالیف وزارت نیرو قرارداده است.
۳- پیاده سازی این طرح در ادارات و ارگان ها که فضای سبز زیادی در اختیار دارند در نگهداری فضای سبزشان و نیز کاهش نیاز آبی آنها به آب شرب بسیار تاثیر گذار است.
۴- امکان استفاده از یک درصد بودجه های عمرانی کشور که در قالب ردیف های اعتبار مدیریت سبز به صورت سالیانه ابلاغ می شود بخشی از مشکل تامین اعتبار لازم این بخش را حل خواهدکرد.
۵- تبادل تفاهم نامه ای با بانک های عامل برای ارائه تسهیلات کم بهره بانکی به مشترکین به منظور ایجاد شرایط تامین مالی این پروژه ها بسیار تاثیر گذار خواهد بود.
۶- این مسئله و راه حل های آن قابلیت طرح در نشست های تخصصی همایش و رویداد هم نت آب را دارا می باشد.
